ދުނިޔޭގައި އުފަލާއި ހިތްހަމަ ޖެހުން ނުލިބިގެން ޝަކުވާ ކުރުމަކީ އިންސާނީ ތަބީއަތެކެވެ. މިގޮތުން ބައެއް މީހުން ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި
ކުރާޝަކުވާއެއީ ހަގީގަތުގައިވެސް ވަރަށް ބޮޑު މާޔޫސް ކަމެއް ލިބުމުން ކުރާ ޝަކުވާ އަކަށް ވެދާނެ އެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ގިނަ
މީހުންނަކީ އެމީހުންނަށް ދިރިއުޅުމުގެ ހަޔާތުގައި ލިބިފައިވާ ނިއުމަތްތަކާއި ބާއްޖަވެރިކަމުގެ އަގު ވަޒަން ކުރަން ނޭނގުމުގެ ސަބަބުން
މާޔޫސްވާ ބައެކެވެ. އަނެއް ބަޔަކީ ދުނިޔަވީހަޔާތް ދެކޭ ގޮތެއްގެ ސަބަބުން ނުވަތަ ގަބޫލުކުރާ ގަބޫލު ކުރުމެއްގެ ސަބަބުން އޮޅިފައިވާ
ބައެކެވެ. އެހެންކަމުން މާޔޫސް ނުވެ ދިރިއުޅުން ވޭތު ކުރުމަށްޓަކައި އިސްލާމް ދީން ދޭ އިރުޝާދު ތަކަކީ ކޮބައިތޯ ބަލައިލަން ޖެހެއެވެ.
މިގޮތުން ބަލާއިރު އެންމެ ފުރަތަމަ ކަމަކީ އީމާންތެރިކަންވަރުގަދަ ކުރުމެވެ. ސަބަބަކީ ދިރިއުޅުމުގައި މާޔޫސް ވާން މެދުވެރިވާ އެއް
ސަބަބަކީ އީމާންތެރި ކަން ނިކަމެތި ވުމެވެ. الله އާ މެދު އޮންނަ އިތުބާރާއި އެފަރާތަށް ވަކީލު ކުރުން ކުޑަވުމެވެ. އެފަރާތާ އިންސާނާއާ
ދެމެދު އޮންނަ ރޫހާނީ ގުޅުން ނެތުމެވެ. އެކަލާނގެއަށް ތަގުވާވެރި ވެވޭ މިންވަރު ކުޑަވުމެވެ. އެހެންކަމުން الله އަށް ފުރިހަމައަށް
އީމާންވެ އެފަރާތަށް އިތުބާރުކޮށް އެފަރާތުން އެކި ކަންކަމަށް އެދި އެފަރާތުގެ އަމުރުތަކުގެ މަތީ ދެމިހުރެގެން އެ ދެމެދުގައި ރަނގަޅު
ރޫހާނީ ގުޅުމެއް އުފައްދަން ޖެހެއެވެ. މިފަދަ ގުޅުމެއް އުފެއްދިއްޖެ ނަމަ އިންސާނާ އަށް އޭނާގެ ދިރިއުޅުމުގެ ހަޔާތް ފެނިގެން ދާނީ
ނިއުމަތާއި ރަހުމަތުން ފުރިގެންވާ ހަޔާތެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެހެނީ الله އަށް ތަޤުވާވެރި ވުމަކީ އެމީހެއްގެ ކުރިމަތީ ބެދިފައިވާ މަގުތައް
ހުޅުވި އެމީހަކު ހީނުކުރާހާ ދިމަދިމާއިން ރިޒުގު ލިބެނިވި ކަމެކެވެ. މިކަން ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ އައްޠަލާޤު ސޫރަތުގެ 3 ވަނަ އާޔަތުން އެނގި ހާމައެވެ.
މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ ۚ وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ ۚ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا
މާނައީ: “އަދި ހީވެސްނުކުރާފަދަ ގޮތްގޮތުން އެކަލާނގެ އޭނާޔަށް رزق ދެއްވާނެތެވެ. އަދި اللَّه އަށް وكيل ކުރާމީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، އޭނާޔަށް އެކަލާނގެ ފުދެއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، اللَّه އީ، އެކަލާނގެ أمر ފުޅު ހިންގަވައި، ފުރިހަމަކުރައްވާ ރަސްކަލާނގެއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، اللَّه ކޮންމެ އެއްޗަކަށް މިންވަރެއް ކަނޑައަޅުއްވާފައިވެއެވެ.”
ދެވަނަ ކަމަކީ، ިދރިއުޅުމުގެ ހަޔާތުގެ މުސްތަގުބަލާ މެދު ވަހުމީ ބެލުމަކުން ނުބަލައި ތިމާއަށް ލިބިފައިވާ ނިއުމަތްތަކުގެ ބޭނުން ހެޔޮ
ގޮތުގައި ހިފުމެވެ. ސަބަބަކީ މިފަދަ ވަހުމީ ބެލުމަކުން ބަލާނަމަ ލިބޭ ނިއުމަތްތައް ބޭނުން ނުހިފައި އަބަދު ދަމަހައްޓަން މަސައްކަތް
ކުރަން ހަދައިގެން ހިތަށް ނުތަނަވަސްކަން ވެރިވާނެތީ އެވެ. އަދި ވަހުމީ މުސީބާތްތަކެއް މުސްތަގުބަލުގައި ކުރިމަތިވެދާނެ ކަމަށް
ބަލަބަލާ ހުންނަން ޖެހޭނެތީ އެވެ. މި ހާލަތުގައި ހުންނަ މީހަކު އަބަދުވެސް މަސައްކަތްކުރާނީ ލިބިފައިވާ ނިއުމަތްތަކުގެ ބޭނުން
ނުހިފައި ހުރުމަށެވެ. މިގޮތަށް ހުއްޓައި ތިމާ ހީނުކުރާ ފަދަ ގޮތަކަށް ފަހުން ކަންތައްތައް ބަދަލުވެގެން ގޮސްދާނެ އެވެ. އަދި އޭގެ
ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ފަހުންވެސް އެއްކަލަ ނިއުމަތުގެ ބޭނުން ނުހިފި ގޮސްދާނެ އެވެ. މީގެ ސަބަބުން އެއްކަލަ ވަހުމީ ލަފާ ކުރުންތައް
އިތުރު ވެގެންދާނެ އެވެ. ނަތީޖާ އަކީ މާޔޫސް ވުމެވެ.
އެއްވެސް ޝައްކެއް ނެތް ގޮތުގައި ފަހުން ދިމާވެދާނެ ކަމަކަށްޓަކައި ދުރާލާ ރައްކާވެ ތިބުމީ ނެތް ކަމެއް ނޫނެވެ. މިގޮތުން ތިމާއަށް
ލިބޭ އެއްޗަކުން މިންވަރެއް ފަހަށް ރައްކާކުރުމަކީ ނެތް ކަމެއް ނޫނެވެ. އަދި މިއެއްތަ، އެއީ އިސްލާމް ދީން އެކަމަށް ހިތްވަރު ދޭ
އިގުތިސާދު ކުރުމުގެ ތެރެއިން ހިމެނޭ ކަމެކެވެ. އިގުތިސާދު ކުރުމަކީ ދިރިއުޅުމުގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބަޔެވެ. އެހެން ނަމަވެސް
މައްސަލައަކީ الله ހަލާލު ކުރައްވާފައިވާ ރަނގަޅު ތަކެތިން ތިމާ ދުނިޔެމަތީގައި އުފަލާއި ހިތްހަމަޖެހުން ހަމަ އެއްގޮތަކަށް ވެސް ނުހޯދައި ހުރުމަށް މަސައްކަތްކުރުމެވެ. މިއީވެސް އިސްލާމީ ގޮތެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ މީހަކަށް الله ދެއްވާ ނިއުމަތްތަކުގެ އަސަރު އެމީހެއްގެ ކިބައިން ފެނިގެން ދިއުމަކީ الله ލޯބިވެ ވޮޑިގަންނަވާ ކަމެއްކަން ނަބަވީ ހަދީސުން އެނގޭތީ އެވެ. ވީމާ ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް ލިބޭ މިންވަރަކުން އިސްރާފު ކުރުމެއް ނެތި އަދި އަތްމަތި މުޅިން ހުސްކޮށްލުމެއް ނެތި ހުއްދަ ކަންކަން ކޮށްގެން ހިތްއުފާ ކުރުމަކީ މާޔޫސް ކަން ނައްތާލާނެ ކަމެކެވެ. އުފާވެރި ދިރިއުޅުމެއް އުޅެވޭ ކަމުގެ އިހުސާސްކުރެވޭނެ ކަމެކެވެ.
މާޔޫސް ނުވެ ދިރިއުޅުމަށްޓަކައި ސަމާލުކަން ދޭންވީ ތިންވަނަ ކަމަކީ، ދިރިއުޅުމަކީ ހެވާއި ނުބައި އަދި އުފަލާއި ހިތާމަ އޮންނަ
ހަޔާތެއްކަން ދަނެގެން ދިރިއުޅުމެވެ. ދިރިއުޅުމުގައި އެއްވެސް ކަހަލަ ނުރަނގަޅު ކަމެއް ނުވަތަ ހިތާމައެއް ދެރައެއް ނެތި އުޅެވޭނެ
ކަމަށް ވިސްނުމަކީ މި ކައުނުގައިވާ އިލާހީ ސުންނަތާ ޚިލާފަށް ކުރެވޭ ވަހުމީ އުއްމީދެކެވެ. މި އުއްމީދުގެ ސަބަބުން އިތުރަށް އެމީހަކަށް
ހިތްހަމަ ނުޖެހުމާ ކުރިމަތިލައި އަބާއްޖަވެރި ކަމާއި މާޔޫސް ވުމުގެ އިހުސާސް ކުރަން ޖެހޭނެ އެވެ. އިލާހީ ހިކުމަތަކީ މި ދިރިއުޅުމުގެ
ހަޔާތުގައި ހެޔޮ ކަންތައް ވާ ފަދައިން އެއާ އެއްވަރު ވާނެ ނުބައި ކަންތައްވެސް ލެއްވުމެވެ. އެހެނީ މިއީ ދިރިއުޅުމުގެ ހަޔާތެވެ.
ދިރިއުޅުމުގެ މި ހަޔާތުގެ ބޭނުމަކީ الله ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އަންގަވާފައިވާ ފަދައިން އިންސާނާ އިމްތިހާނު ކުރުމެވެ.
ހެވާއި ނުބައި މި ދެބައި އޮވެގެން މެނުވީ ދިރިއުޅުމުގެ އިމްތިހާނު ފުރިހަމަ ނުކުރެވޭނެ އެވެ. الله އަށް ކިޔަމަންވަނީ އަދި އެފަރާތަށް
ނުކިޔަމަން ވަނީ އެކަލާނގެ އަޅުތަކުންކުރެ ކޮން ބައެއްކަން ފާހަގަ ކުރެވޭނީ މި ދެބައި އޮވެގެންނެވެ. އެހެންކަމުން الله އިންސާނުން
އިމްތިހާނު ކުރެއްވުމުގައި މީހަކަށް މަތިވެރި ނިއުމަތްތައް މިންވަރު ކުރައްވާ ފަދައިން އެ މީހެއްގެ ކިބައިން ނިއުމަތްތައް މަހުރޫމް ވެސް
ކުރައްވަ އެވެ. އެހެންނަމަވެސް ނިއުމަތަށް ޝުކުރުވެރި ވާނަމަ ނިއުމަތް އިތުރުކުރައްވާނެ ކަމަށް އެކަލާނގެ އަންގަވައެވެ. ވީމާ ނިއުމަތެއް ލިބޭ ހިނދު އެ ނިއުމަތަށް ޝުކުރު ކޮށް އަދި ނިއުމަތުން މަހުރޫމުވާ ހިނދު ކެތްތެރިވާން ދަސްވެއްޖެ ނަމަ މާޔޫސް ވުމުގެ އިހުސާސް ވަރަށް ބޮޑުތަން ކުޑަ ވެގެން ދާނެއެވެ.
މާޔޫސް ނުވުމަށްޓަކައި ސަމާލުކަން ދޭންވީ ހަތަރުވަނަ ކަމަކީ ކުދިކުދި ކަންކަން މާބޮޑެތި ކަންކަމުގެ ގޮތުގައި ނުހަދައި އަބަދުވެސް
އުއްމީދީ ހާލަތުގައި ދެމިހުރުމެވެ. ނަމަވެސް މީގެ މާނަ އަކީ ދިމާވާ ކުދިކުދި ކަންކަމާ އަޅާ ނުލުމެއް ނޫނެވެ. އެފަދަ ކަންކަމުން ވެސް
ސަލާމަތް ވާން މަސައްކަތްކުރަން ޖެހޭނެ އެވެ. އުއްމީދުތައް ކަނޑާލައިގެން ނުވާނެ އެވެ. އެހެން ނޫންނަމަ ދިރިއުޅުމުގެ އާދައިގެ
ކުދިކުދި ކަންކަމާ މެދު އަބަދާއި އަބަދު ވިސްނައި ފިކުރުބޮޑުވެ މީހާގެ އަޒުމް ބަލިކަށިވާގޮތް ވެދާނެ އެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން މާޔޫސް
ކަމުގެ އިހުސާސް ކުރަން ޖެހިދެއެވެ. الله ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ސޫރަތުއް ޛުމަރުގައި މާތް الله ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ ۚ…… މާނަޢީ:”ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! އެއުރެންގެ އަމިއްލަ نفس ތަކުގެ މައްޗަށް ފާފައިން إسراف ކޮށްފައިވާ، ތިމަންރަސްކަލާނގެ އަޅުތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން اللَّه ގެ رحمة ން އުންމީދު ކަނޑައިނުލާށެވެ!…” ވީމާ މިފަދައިން އަންގަވާފައިވާ އިރު މިކަން ހަނދާން ނައްތާލައި ތިމާއަށް ދިމާވި ކުޑަކުޑަ ކަން އެއީ ނުއުފުލޭ
ވަރުގެ ބޮޑު ބުރައެއް ނުވަތަ މުސީބާތެއް ކަމުގައި ބެލުން ހެޔޮނުވާނެ އެވެ. އަދި މިކަމުގެ ނަތީޖާ އަކީ މާޔޫސް ކަމާއި އަބާއްޖަވެރި
ކަން ދިރިއުޅުމުގައި ތަހައްމަލު ކުރަން ޖެހުމެވެ.
މާޔޫސް ނުވުމަށްޓަކައި ސަމާލުކަން ދޭންވީ އެންމެފަހު ކަމެއްގެ ގޮތުގައި މި ލިޔުމުގައި ފާހަގަކޮށްލާ ކަމަކީ الله ދެއްވާފައިވާ ގިނަ
ނިއުމަތްތަކުގެ މަތިން ހަނދާން ނައްތާނުލުމެވެ. އަދި ދިރިއުޅުމުގައި ދިމާވެފައިވާ ހަމަ އެންމެ ކުޑަކުޑަ ހިތާމައިގެމަތިން ނުވިސްނުމެވެ.
ސަބަބަކީ އިންސާނުންނަށް ލިބިފައިވާ ނިއުމަތް ތަކަކީގުނައި އަދަދު ނުކުރެވޭހާވެސް ގިނަ ނިއުމަތް ތަކެކެވެ. އެހެންކަމުން އެ
ނިއުމަތްތައް ގުނައި އޭގެމަތިން ހަނދާން ކުރުން މާ އައުލާކަން ބޮޑުވެގެން ވެއެވެ. އަދި މިފަދައިން ކަން ކުރާނަމަ ދިރިއުޅުމުގައި
ދިމާވާ މަދު ވޭން ތަކުގެ މަތިން ހަނދާން ނެތިދާނެ އެވެ. ނަތީޖާއަކަށް ވާނީ މާޔޫސްކަން ފިލައިގޮސް ބާއްޖަވެރި ދިރިއުޅުމެއް އުޅޭ
މީހެއް ކަމުގެ އިހުސާސް ލިބިގެން ދިއުމެވެ.
ވީމާ، އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ހަމަ ކޮންމެ މީހަކުވެސް މިދެންނެވި ކަންކަމަށް ސަމާލުކަން ދީގެން މާޔޫސް ވުމުގެ ސަބަބުތައް
ނައްތާލުމަށް މަސައްކަތްކުރަން ޖެހޭނެ އެވެ. މިގޮތަށް އިންސާނާ މަސައްކަތް ކޮށްފިނަމަ ދިރިއުޅުމުގައި މާޔޫސް ވާން ޖެހޭ ކަންކަން
އެތައް ގުނައަކަށް މަދުވެގެން ދާނެ އެވެ. ދިރިއުޅުން ބާއްޖަވެރި ދިރިއުޅުމެއް ކަމުގައި ވުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުވާނެ އެވެ. ނުވަތަ އެންމެ
ކުޑަމިނުން އެފަދަ ހިތްހަމަޖެހޭ އިހުސާސްތަކެއް ކުރެވޭނެ އެވެ.
Leave a Reply